Қызылорда өңірінің экожүйесіне жүктемені төмендету мақсатында Байқоңыр ғарыш айлағынан 2016 жылдан бастап «Протон-М» зымыран тасығыштарын ұшыруды кезең-кезеңмен қысқарту жоспарланған деп хабарлайды құзырлы министрлік QazPulse тілшісінің сауалына.
«Мәселен 2015 жылы 15 ұшыру болса, «Протон-М» зымыран тасығышын ұшыру саны 2017 және 2020 жылдары екеуге азайды. 2025 жылы бесеуге қысқартылып, 2026 жылы мүлдем аяқталады», – дейді Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар вице-министрі Ахметжан Пірімқұлов.
Бұған дейін «Протон» зымыранын «Байқоңырдан» ұшыру 2030 жылы бір-ақ тоқтайды деп келініп еді. Былтыр әскери жерсерік тіркелген «Протон-М» зымыран тасығышы Байқоңырдан тамызда ұшырылды.
Жалпы экологтар, құқық қорғаушылар және басқа белсенді азаматтар «Протон» зымыранының жиі құлап, қазақ даласын гептил отынымен улап келе жатқанына дабыл қағуда.
Мысалы, сенатор Мұрат Бақтиярұлының мәлімдеуінше, Қызылорда облысындағы Байқоңыр, Төретам, Ақай, Қармақшы елдімекендерінен тыс, Қарағанды, Қостанай аймақтары аяусыз ластанды. 1999 жылы «Протон» зымыраны Қарқаралы өңіріне құлағаннан кейін Қарағанды мен Қостанай облыстарының 50 мыңдай тұрғыны медициналық зерттеуден өткізілген. Зерттеу нәтижесінде Қарқаралы, Жаңаарқа, Ұлытау аудандары халқының 87 пайызы әртүрлі ауруларға шалдыққаны анықталған. Қызылорда облысындағы бала туу жасындағы қыз-келіншектердің 73 пайызы анемиялық, қан аздығы сырқатына ұшыраған. Сонымен бірге, қан-тамыр жүйесі мен жүрек аурулары және психикалық ауытқулар, сондай- ақ жүйке ауруларына шалдыққан адамдар саны жылдан-жылға көбейіп келеді.
Тіпті 
Ресей тарапы «Протон-М» апатынан табиғатқа келген залал үшін өтемақы төлеуден бас тартуда.
Америка Құрама Штаттарында жекеменшік компания ғарышқа адам аттандырып, тиісті ғарыш кемесі Халықаралық ғарыш станциясымен сәтті түйісті.
Тәңірберген АРҒЫН
