Егер сіз жеке басты куәландыратын құжатыңызды жоғалтқан болсаңыз, алаяқтар ол бойынша кредит рәсімдеуі мүмкін деп хабарлайды QazPulse тілшісі.
Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі сарапшыларының пікірінше, олар дербес деректерді қазір күрделі мәселе болудан қалған заманауи технологиялар – әлеуметтік инженерияның көмегімен де қолды ете алады.
Сонымен, сіздің атыңызға кредиттің заңсыз ресімделу дерегін уақтылы анықтауға кредит тарихы мүмкіндік бермек. Өзіңіздің кредит тарихыңызды бақылап отыру – бұл алаяқтардан «сақтанудың» өзінше бір түрі. Кредиттік бюроның деректер базасында бүкіл Қазақстан бойынша әрбір банктің және кредит ұйымының барлық қарыз алушылары бойынша мәліметтер бар. Егер сіз бір рет болсын кредит алсаңыз, онда кредит туралы, оның ішінде мерзімі кешіктірілгендері болса, ол туралы да ақпарат деректер базасында көрсетілген.
Сонымен не істейміз?
Бірінші кезекте қарыз ресімделген кредит ұйымының атауын біліп алу қажет. Егер бұл ұйым ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің реттеуіне кіретін болса жақсы. Мұны қаржы реттеушісінің сайтында «Рұқсаттар және хабарламалар тізілімі» бөлімінен тексеруге болады.
Сондай-ақ құқық қорғау органдарына өтінішпен жүгіну қажет. Қолтаңба сараптамасы тағайындалатын болады, ол қарыз шартындағы алушының қолтаңбасы еместігін анықтайды.
Алаяқтар сіздің атыңызға қандай кредит ұйымынан қарыз алғанын анықтай отырып, сіз осы ұйымға барлық қолда бар ақпаратты толық көрсете отырып өтініш жазуыңыз қажет. Төлем картасы немесе жеке басын куәландыратын құжат жоғалған жағдайда растайтын анықтаманы қоса беру қажет. Міндетті түрде ішкі қызметтік тексеру жүргізуді талап етіңіз. Сіздің өтінішіңізді тіркеуі қажет, өтінішті қабылдау күні жазылған тіркеу нөмірін өзіңізге қалдыратын өтініштің көшірмесіне де қою қажет.
Бұдан басқа кредит ұйымы шарттың, оның қосымшаларының және жеке басын куәландыратын құжаттардың көшірмелерін, сондай-ақ ақша аударылған шоттың деректемелерін ұсынуы тиіс. Сіз кредит берген және шартты ресімдеген қызметкердің деректерін нақтылауыңыз қажет.
Кредит ұйымы құжаттарды ұсынудан бас тартқан жағдайда, сіз ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігіне шағымдана аласыз.
Егер кредит кредитоматтарда ресімделген болса, онда оларда бейнекамералар орнатылған, ондағы жазбалар алушыны идентификаттауға көмектесе алады.
Егер бұл онлайн-қарыз болса, оны полиция IP арқылы қаскүнемдерді анықтай алады. Мұндай тәсілді бейтаныс адамдар ғана емес, сонымен бірге жақын туыстар, құрбылар, достар, сіз құжаттарыңыз бен банктік деректеріңізді сенген таныс адамдар да қолдануы мүмкін екенін атап өткеніміз дұрыс.
Егер кредит ұйымы сіздің жеке куәлігіңіз бойынша ақшаны алаяқтардың алғанына дәлелдер таппаса, онда тұрғылықты жеріңіз бойынша мәмілені жарамсыз деп тану туралы сотқа арыз бересіз. Сот сіздің пайдаңызға шешім шығарған жағдайда, кредит ұйымы:
– сізден борышты төлеуді талап етуді тоқтатуы;
– берешекті есептен шығаруы;
– кредиттік бюроға бөгде адамның қарызы туралы ақпаратты сіздің кредит тарихыңыздан алып тастау туралы хат жіберуі тиіс.
Қаржы алаяқтарынан өзіңізді қалай қорғауға болады?
- Ешқашан, қандай жағдайда болмасын таныс емес адамдарға өзіңіздің жеке деректеріңізді айтпаңыз, оның ішінде оларға жеке басыңызды куәландыратын құжаттардың көшірмелерін жібермеңіз.
- Төлем карталарының деректерін ешқашан ешкімге бермеңіз және жарияламаңыз, оның ішінде әлеуметтік желілерде жарияламаңыз.
- Сіз телефон қоңырауына жауап бергенде жиі «иә» деп жауап бересіз. Бұл әдеттен арылыңыз. Телефон алаяқтары алаяқтық жолмен сіздің атыңызды және тегіңізді және сіз айтатын басқа да жеке ақпаратты біліп алып, сіздің дауысыңызды жазып алады, осылайша сіздің атыңызға «бөгде адамдардың» кредитін ресімдей алады.
- Құпия ақпаратты енгізу талап етілетін сайттарда HTTPS:// префиксінің болуын тексеріңіз.
- Егер сіз сайтты немесе ұйымның парағын фейк деп күмәндансаңыз, осы ұйыммен байланысыңыз және ақпаратты нақтылаңыз.
- Өзін қаржы ұйымдарының қызметкерлерімін деп таныстыратын бейтаныс адамдардың қоңырауларына сенбеңіз, оларға жеке деректеріңізді жария етпеңіз. Ең бастысы олармен әңгімені жалғастырудың қажеттілігі жоқ.
- Барлық қол қойылатын құжаттарды мұқият оқып шығыңыз, көрсетілген деректердің дұрыстығын тексеріп, салыстырыңыз.
Осындай қарапайым қағидалар сізді қаржы алаяқтарының арбауынан қорғайды.